I. Cấu tạo mô hình aquaponics
Mô hình trồng rau thuỷ canh kết hợp nuôi cá aquaponics là một hệ sinh thái tuần hoàn khép kín. Các sinh vật trong hệ có quan hệ cộng sinh lẫn nhau bao gồm Cá, vi sinh và cây trồng. Chúng được kết nối với nhau thông qua các bộ phận (tạm gọi là phần cứng). Một hệ thống aquaponics dù lớn hay nhỏ cũng có cấu tạo tương tự như cơ thể của chúng ta vậy.
Sau đây Rau sạch Aqua sẽ trình bày ngắn gọn để các bạn nắm rõ hơn về cấu tạo mô hình aquaponics! Hi vọng các bạn có thể tự lắp đặt cho mình một hệ thống trồng rau sạch tại nhà để có rau sạch cho cả gia đình.
1. Bể cá trong mô hình aquaponics
Bể cá thì chúng ta có thể hình dung nó như chiếc dạ dày của chúng ta vậy. Luôn háu đói và ngốn khá nhiều thức ăn cho lũ cá.
- Kích thước: hay thể tích của bể cá tối thiểu bằng tổng các khay rau, thùng lọc cộng lại. Tất nhiên rộng hơn thì càng tốt cho cá.
- Hình dạng: Đa dạng, tuỳ vào gia chủ. Có thể mua bể có sẵn, hoặc tự thiết kế, hoặc thuê người xây bể xi măng (lưu ý chống thấm)….
- Bảo quản: Nếu bể có mực nước tối đa gần với chiều cao của bể thì nên có lưới che chắn để đảm bảo cá không tót ra ngoài. Bởi lượng cá nuôi trong hệ thống Aquaponics thường rất nhiều. Nhiều hơn so với nuôi cá cảnh để có đủ lượng phân cho rau. Tất nhiên anh em có thể nuôi ít và trồng ít rau để thoả mãn thú chơi.
Cấp nước cho bể: Nguồn nước cấp cho bể đảm bảo sạch sẽ, đã được phơi nắng vài ngày để khử khí Clo nếu là nước máy. Có thể lắp vòi nước có van tự động để tự cấp khi hết nước.
Xem thêm: Kinh nghiệm chọn bể cá cho mô hình trồng rau nuôi cá
2. Máy bơm nước trong mô hình trồng rau nuôi cá aquaponics
Bể cá là dạ dày thì nước là máu, còn máy bơm nước đích thị là trái tim của của hệ rồi. Máy bơm nước là một trong những bộ phận quan trọng nhất trong cấu tạo mô hình aquaponics.
Máy bơm có nhiệm vụ bơm nước lên thùng lọc cặn, thùng lọc vi sinh, rồi chảy vào các khay rau. Nếu máy ngừng hoạt động trong vòng một vài ngày, thì sẽ gây thiệt hại rất lớn cho hệ.
Công suất máy bơm thường thường gấp đôi thể tích của bể cá. Ví dụ: Bể cá 1000 lít thì công suất máy là 2000 lít/h là phù hợp. Tuy nhiên nếu thấp hơn hay bé hơn có thể điều chính số giờ chạy phù hợp với công suất của máy.
Xem thêm: Kinh nghiệm chọn máy bơm nước bể cá trong aquaponics
3. Máy sục khí oxy cho hệ trồng rau nuôi cá
Máy sục khí chính là lá phổi, có nhiệm vụ hô hấp, cung cấp Oxy cho toàn hệ. Oxy không thể thiếu cho Cá, rễ cây mà còn đặc biệt cần cho vi sinh phát triển. Do vậy không thể thiếu trong cấu tạo mô hình aquaponics.
Máy sục nên được chia làm 2 nhánh, 1 nhánh cho bể cá, và 1 nhánh cho thùng lọc vi sinh. (Mục đích đề phòng trường hợp máy bơm hỏng, cá và vi sinh sẽ không bị chết do thiếu Oxy). Công suất máy sục bằng ½ so với máy bơm là phù hợp.
Xem thêm: Kinh nghiệm chọn máy sục khí Oxy trong mô hình trồng rau nuôi cá aquaponics
4. Thùng lọc thô
Thùng lọc thô tương tự như quả thận của chúng ta. Phân cá bài tiết ra sẽ có 1 phần hoà tan vào nước, phần còn lại là chất thải rắn không hoà tan được vào nước. Thùng lọc thô của hệ Aquaponics có nhiệm vụ lọc các chất thải rắn không hoà tan được vào nước. Chất thải này có thể dùng để tưới cho các chậu cây cảnh rất tốt.
Đối với hệ trồng rau aquaponics sử dụng giá thể đất nung thì có thể không cần dùng thùng lọc thô. Bởi vì chất thải rắn của cá sẽ tích tụ tại chậu trồng rau. Tuy nhiên chất lượng nước trả về bể cá cũng không được trong như khi dùng thêm thùng lọc thô. Trong trường hợp này chỉ nuôi được những loại cá sống khoẻ như cá trê, cá rô đồng, lươn, rô phi, diêu hồng… Khó nuôi được cá Koi, cá cảnh. Và quá trình vệ sinh chậu trồng rau cũng phải thường xuyên hơn, khó khăn hơn rất nhiều.
Xem thêm: Cấu tạo thùng lọc cặn aquaponics
5. Thùng lọc vi sinh
Thùng lọc vi sinh trong mô hình trồng rau nuôi cá là nơi chứa các hạt lọc Kaldnet. Trên bề mặt hạt lọc Kaldnet là nơi trú ngụ của vô số các vi sinh. Giúp chuyển hoá NH3, NO2 thành NO3. Để cây dễ dàng hấp thụ. Thùng lọc vi sinh phải được cung cấp Oxy thường xuyên để giúp quá trình oxy hoá diễn ra. Ngoài cách dùng hạt lọc Kaldnet ra thì còn có thể dùng vỏ nắp chai nhựa, lưới… hay bất cứ vật thể nào có tiết diện lớn để thay thế. Đối với mô hình aquaponics sử dụng giá thể đất nung thì không cần lắp thùng lọc vi sinh. Bởi vì giá thể đất nung hay sỏi nhẹ có tiết diện lớn, nên cũng có thể làm nơi trú ngụ cho vi sinh. Tuy nhiên nếu lắp thêm thùng lọc vi sinh thì càng tốt.
Xem thêm: Cấu tạo thùng lọc Vi sinh
6. Khay trồng rau, ống nhựa trồng rau và giá thể
Là nơi để cây trồng sinh trưởng và phát triển. Có thể dùng chậu trồng rau chứa giá thể. Và dùng phương pháp dâng ngập xả cạn. Hoặc dùng các bể nước chứa các bè nổi có đục lỗ. (Phương pháp nước sâu). Hoặc cũng có thể dùng các ống nhựa thuỷ canh NFT chứa các rọ trồng rau (Phương pháp màng dinh dưỡng NFT)
Xem thêm: Khay trồng rau aquaponics và giá thể trồng cây
7. Hệ thống ống dẫn nước
Hệ thống ống dẫn nước trông mô hình aquaponics tương tự như các mạch máu của hệ. Nhiệm vụ vận chuyển nước đến tất cả các bộ phận trong hệ thống. Sau đó trả nước lại cho bể cá tạo thành một chu trình tuần hoàn khép kín. Hệ thống ống dẫn trong trồng rau nuôi cá là ống nhựa PVC mà chúng ta vẫn gặp trong xây dựng dân dụng.
Hệ thống ống dẫn nước bao gồm:
- Hệ thống cấp nước từ bể cá đến thùng lọc, rồi đến khay rau
- Hệ thống gom nước từ khay rau trả lại về bể cá
8. Hệ thống giá đỡ khay rau, thùng lọc. Giá đỡ ống nhựa thuỷ canh
Hệ thống giá đỡ giúp nâng độ cao của khay trồng rau, ống thuỷ canh. Từ đó nước mới có thể chảy ngược về hồ cá. Tạo thành chu trình tuần hoàn nước.
9. Thành phần khác
Trên đây là thành phần cấu tạo cơ bản của một mô hình trồng rau nuôi cá quy mô nhỏ. Có thể ứng dụng để trồng rau sạch tại nhà. Trồng rau trên sân thượng cho các hộ gia đình nhà phố.
Tuỳ theo một số địa hình, không gian, thiết kế mà có thể phát sinh thêm các bộ phận khác. VD như:
+ Giàn leo
+ Bồn thu gom nước trước khi bơm trả về hồ cá.
+ Hệ thống nhà kính giúp che mưa, tăng giảm lượng nắng, ngăn ngừa sâu bệnh. Đối với sân thượng nhà phố nên dùng máy che tôn nhựa trong suốt. Giá thành hợp lý và rất đẹp. Nếu che được nước mưa thì sẽ rất có lợi cho hệ aquaponics. Do không bị mất cân bằng nồng độ PH. Chất dinh dưỡng trong hệ không bị tràn ra ngoài khi mưa lớn.
+ Hệ thống tăng giảm độ ẩm, nhiệt độ trong nhà kính… Tuỳ vào điều kiện, nhu cầu của mỗi người nhé.
Ở đây Rau Sạch Aqua thường chỉ lắp đặt cho khách hàng mô hình nhỏ gọn với 8 thành phần ở trên. Đảm bảo giá thành hợp lý nhưng mô hình trồng rau nuôi cá vẫn hoạt động trơn tru.
II. Quy trình tuần hoàn trong mô hình trồng rau nuôi cá – Aquaponics
1. Tuần hoàn nước
Như đã nói ở trên, trồng rau nuôi cá là mô hình trồng rau sạch tuần hoàn khép kín gần như hoàn toàn và khép kín. Bởi nhẽ nước được tuần hoàn, không thải ra ngoài môi trường. Chỉ mất đi 1 lượng nhỏ do bay hơi, và khi xả cặn. Toàn bộ quá trình được tự động hoá bằng máy móc và công nghệ hiện đại.
- Nước từ bể cá được bơm lên thùng lọc cặn. Tại đây một phần chất thải rắn của cá được lắng lại dưới đáy thùng và xả ra ngoài.
- Nước từ thùng lọc cặn được chảy sang thùng lọc vi sinh. Tại đây vi sinh sẽ chuyển hoá chất thải của cá thành dinh dưỡng nuôi cây.
- Nước từ thùng lọc vi sinh chảy vào các chậu, ống nhựa thuỷ canh để nuôi cây. Nước được lọc sạch NO3 bằng rễ cây.
- Nước từ chậu trồng rau, ống nhựa thuỷ canh lại chảy về hồ cá sau khi đã được cây hấp thụ NO3 trong nước.
2. Chu trình Nitơ tuần hoàn
Hình ảnh: Chu trình tuần hoàn Nitơ
Cá ăn thức ăn thải ra NH3, NO2 hoà tan vào nước -> Thùng lọc vi sinh chuyển hoá NH3 -> NO2 -> NO3 là chất mà cây có thể hấp thụ trực tiếp -> Cây hấp thụ NO3 để sinh trưởng và phát triển. Do có sự tác động của con người nên chu trình này có thể nói là chưa được khép kín như trong tự nhiên. Mô hình trồng rau nuôi cá aquaponics là mô hình trồng rau sạch mới được du nhập vào Việt Nam trong vòng 7 năm trở lại đây. Do vậy còn rất ít người biết đến. Nhưng một khi đã tìm hiểu, quan sát thì sẽ thấy rất nhiều hiệu quả, tiện lợi. Xứng đáng là một mô hình trồng rau sạch tại nhà hoàn hảo bởi các chu trình tuần hoàn, tự động.
