Nếu có ai đó hỏi tôi rằng: Làm aquaponics có khó không? Thực sự mà nói là khó hơn nhiều so với các mô hình trồng rau khác. Nhưng cũng phải nói rằng nó rất thú vị. Và nếu lắp đặt đúng cách, vận hành bảo dưỡng đúng thì thành quả cũng rất tuyệt vời. Có không ít người tự lắp đặt hệ thống trồng rau nuôi cá tại nhà đã có kết quả không như mong đợi. Vậy tôi viết bài viết này để các bạn có thể tham khảo thêm và các yếu tố ảnh hưởng đến aquaponics.
Các yếu tố chính ảnh hưởng đến aquaponics – Hệ trồng rau nuôi cá
1. Toàn bộ hệ thống trong mô aquaponics cần phải hoạt động trơn tru.
Để một hệ thống trồng rau nuôi cá đạt năng suất cao nhất, thì trước tiên hệ thống phải hoạt động trơn tru. Mỗi 1 bộ phận đều đảm nhiệm chức năng riêng của mình. Khi một bộ phận nào đó gặp trục trặc thì cả hệ sẽ bị ảnh hưởng theo. Một hệ thống vận hành gặp trục trặc thường gặp phải một số lỗi như sau:
- Máy bơm, máy sủi khí oxy hỏng. Máy bơm, sủi oxy không đủ công suất.
- Đường cấp nước không phù hợp kích cỡ, bị rò rỉ…
- Siphon (Xi phông) không hoạt động (Có thể là cấu tạo chưa đúng, lượng nước cấp vào quá ít hoặc quá nhiều)
- Đường thu nước về quá bé dẫn đến tràn nước.
2. Độ Oxy hoà tan trong nước ảnh hưởng đến aquaponics như thế nào
Oxy không chỉ cần cho cá mà còn cần cho vi sinh và rau phát triển. Bởi vậy oxy hoà tan càng nhiều trong nước càng tốt. Tối thiểu là 4mg/Lít. Với một hệ gồm 5 khay rau, bồn cá 500l thì máy sủi tương ứng tối thiểu phải có công suất là 35L khí oxy/phút tương đương khoảng 20w. Với các hệ khác các bạn có thể nhân lên tương ứng.
Với mô hình trồng rau nước sâu sử dụng bè nổi thì cần thêm cả máy sủi tại các bồn rau. Do rể của rau luôn ngập trong nước nên cần Oxy hoà nhiều hơn.
Do vậy có thể nói Oxy là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến aquaponics nhiều nhất. Ngưng sục khí Oxy trong vòng vài ba tiếng đến nửa ngày có thể làm cá chết hàng loạt. Tuỳ theo mật độ nuôi trồng.
3. Nguồn thức ăn cho cá ảnh hưởng đến aquaponics như thế nào?
Thông thường mô hình aquaponics có thể tích bể cá nhỏ. Số lượng cá cũng không thả được nhiều. Do vậy để đảm bảo lượng dinh dưỡng nuôi cây thì các bạn cũng cần lưu ý tới thức ăn cho cá. Nên sử dụng thức ăn có độ đạm cao, từ 30% trở lên. Một số gia đình sử dụng cơm nguội cho cá ăn thêm thì cũng nên đồng thời bổ sung các loại thức ăn giàu đạm khác để kết hợp như trùn quế, ấu trùng ruồi lính đen….
4. Các yếu tố vi lượng ảnh hưởng đến aquaponics ra sao?
Trồng rau bằng đất đã có sẵn các yếu tố vi lượng trong đất. Tuy nhiên trong mô hình trồng rau nuôi cá luôn thiếu một số chất vi lượng như Fe, Magie.
Do vậy bạn nên chủ động bổ sung thêm các vi lượng trước khi thấy rau vàng lá còi cọc.
Các bạn có thể bổ sung bằng cách mua lọ dung dịch dưỡng thuỷ canh rong biển hoặc phân vi lượng Chalate có bán ngoài thị trường.
Sử dụng bút đo kiểm nồng độ Fe trong nước khoảng 1 mg/lít là tốt nhất. Nhiều quá sẽ gây tồn dư trên rau ảnh hưởng không tốt tới sức khoẻ.
Các yếu tố phụ ảnh hưởng đến aquaponics – Hệ trồng rau nuôi cá
1. Cường độ ánh sáng
Ánh sáng là yếu tố rất quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây. Không chỉ trong hệ trồng rau nuôi cá nói riêng mà tất cả các mô hình trồng rau sạch khác. Điều này thì ai cũng biết nhưng chắc hẳn nhiều người không biết bao nhiêu là đủ.
Đối với phần lớn các loại rau xanh thì cần lượng nắng bình quân khoảng từ 4 đến 5h mỗi ngày là đủ. Nếu thiếu nắng cây sẽ còi cọc, chậm phát triển, thân cây vóng, dài, mảnh khảnh và yếu ớt.
Khi chọn địa điểm trồng rau, các ban nên chọn nơi có đủ ánh sáng như ban công, sân thượng…
2. Độ Ph của nước và chất lượng nước
Độ PH là đại lượng đặc trưng cho tính chất Bazơ (Kiềm) của nước. Ở môi trường trung tính (VD: Nước cất) sẽ có PH = 7. Những vùng đất nhiễm phèn chua (Tính Axit) người ta thường bón thêm vôi bột để tăng tính Bazơ, đưa về độ PH cân bằng.
Trong phương pháp trồng rau aquaponic thì nồng độ PH ảnh hưởng trực tiếp tới Rau, Cá và vi sinh vật trong hệ.
+ Ngưỡng cho phép đối với Rau độ PH nằm trong khoảng: 5.5 – 7.5
+ Đối với cá nước ngọt, ngưỡng PH trong khoảng: 6 – 8.5
+ Các vi sinh vật có lợi, ngưỡng PH trong khoảng: 6 -8.5
Vậy nên ngưỡng PH tốt nhất cho hệ Aquaponics là vào khoảng: 6- 7.5
3. Thời tiết
Nhiệt độ
Nhiệt độ là yếu tố ảnh hưởng đến aquaponics, nó ảnh hưởng trực tiếp tới rau, cá và vi sinh. Ở Việt Nam thường gặp khó khăn đấy là:
Vào mùa Đông, nhiệt độ xuống quá thấp sẽ làm hệ tiêu hoá của cá chậm phát triển, thậm chí có thể chết. Vi sinh và rau cũng vậy. Lưu ý: Giảm lượng thức ăn của cá khi nhiệt độ xuống dưới 15 độ. Và ngưng cho cá ăn khi nhiệt độ xuống dưới 12 độ.
Vào mùa hè, nắng nóng cây dễ bị cháy lá. Với mô hình trồng rau nước cạn sử dụng ống NFT rất dễ bị nắng nóng làm nóng nước, Cây dễ khô héo và chết. Do vậy với hệ sử dụng ống NFT cần bơm nước liên tục vào ban ngày. Nên sử dụng ống NFT 2 lớp cách nhiệt.
Độ ẩm:
Độ ẩm không khí cũng là yếu tố ảnh hưởng tới aquaponics. Độ ẩm quá cao dễ sinh ra nấm bệnh. Độ ẩm quá thấp sẽ làm lá bốc hơi nước nhanh và héo chết. Đối với mô hình quy mô thương mại cần lắm hệ thống nhà kính và máy điều hoà độ ẩm. Còn đối với quy mô hộ gia đình thì rất khó để khắc phục.
Lượng mưa:
Mưa có thể giúp tăng độ ẩm, giảm nhiệt độ nhưng cũng gây ra không ít phiền toái cho mô hình aquaponics. Mưa lớn gây dập nát rau. Mưa nhiều làm tràn nước trong hệ ra bên ngoài và làm thất thoát lượng dinh dưỡng trong nước. Mưa cũng làm giảm nồng độ Ph và mưa nhiều ngày cũng làm cho nhiều loại vi khuẩn, nấm độc hại và sâu bênh phát triển. => Nhận biết các loại sâu hại rau vào mùa mưa
Tham khảo thêm: Kinh nghiệm xử lý hệ aquaponics khi thời tiết bất lợi
